تغذیه گروه‌های آسیب‌پذیر

8 ژانویه 2016

امتیاز 0 از 0 نفر

منظور از گروههای آسیب پذیر چیست؟

اگر غذایی که یک نفر مصرف می‌کند نیازمندیهای تغذیه‌ای او را تامین نکند مبتلا به کمبود‌های تغذیه‌ای می‌شود علاوه بر ابن بعضی از افراد جامعه به دلیل شرایط خاص در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به کمبود‌های تغذیه‌ای هستند که به آنها گروه‌های اسیب پذیر می‌گویند.

شیر مادر
«…………………………….»

تغذیه انحصاری با شیر مادر یعنی چه؟
شیر خوار در 6 ماه اول زندگی به هیچ چیز جز شیر مادر نیاز ندارد.

یعنی شیر مادر نیاز شیر خوار به اب. قند و مواد مغذی برای رشد را تامین می‌کند لذا فقط شیر مادر در این 6 ماه برای شیرخوار کافی می‌باشد که این را تغذیه

انحصاری با شیر مادر می‌گویند.

مزایای شیر مادر
_ مزایا برای نوزاد

_ بهترین غذا است

_آسان تر هضم می‌شود

«…………………………….»

_ شیر خوار را در برابر ابتلا به عفونت‌ها حفظ می‌کند.

_ به آسانی در دسترس کودک می‌باشد

مزایا برای مادر
_ تقویت رابطه عاطفی بین مادر و نوزاد

_ تاخیر در حاملگی مجدد (در صورت تغذیه انحصاری با شیر مادر)

_ تضمین در سلامت مادر

_ کمک به اقتصاد خانواده _ جمع شدن سریع عضلات رحم پس از زایمان

آغوز چیست و چرا اهمیت دارد؟
شیری که در ابتدای تولد نوزاد تولید می‌شود (24- 48 ساعت اول تولد) را آغوز یا کلستروم یا ماک می‌نامند.

این شیر زرد رنگ و غلیظ است و شباهتی به شیر معمولی ندارد.

آغوز به دلیل داشتن مواد مغذی و مفید ازابتلا شیر خوار به عفونت‌های تنفسی و اسهالی و بسیاری از بیماری‌های دیگر مانند بیماری‌های چشمی جلوگیری می‌کند به همین دلیل به آغوز اولین واکسن نیز میگویند.

به نکات زیر درباره تغذیه با شیر مادر توجه کنید:
_ باید بلا فاصله بهد از تولد تغذیه با شیر مادر آغاز شود و حتما شیرآغوز به او داده شود.

«…………………………….»

_ تغذیه با شیر مادر در هر ساعت از شب یا روز که شیر خوار احساس گرسنگی یا نیاز کند باید انجام شود و نباید زمان بندی برای شیر دادن به کودک در نظر گرفت.

_ به شیر خواری که شیر مادر می‌خورد نباید شیر با بطری داده شود زیرا باعث کم شدن شیر مادر می‌شود.

_ در زمان شیر دادن مادر باید از قرص ضد بارداری مخصوص این دوران استفاده کند.

بهتر است مادر تا پایان دوران شیر دهی حامله نشود.

_ نوزاد در روز‌های اول تولد بطور طبیعی کمی وزن از دست می‌دهد که نباید آن را به کمبود شیر مادر نسبت داد.

_ مدفوع شیرخورانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند شل تر و دفعات آن بیشتر از کودکانی است که شیری غیر از شیر مادر می‌خورندو این نوع دفع مدفوع را نباید با اسهال اشتباه کرد.

_ مکیدن پستان معمولا در روز‌های اول 5 تا 10 دقیقه است ولی هر چه نوزاد بزرگتر می‌شود زمان مک زدن پستان بیشتر می‌شود.

موارد زیر دلیلی برای ناکافی بودن مادر نیست:
1-گریه زیاد شیر خوار: می‌تواند بعلت خیس بودن کهنه. سرد یا گرم بودن. بیماری کودک قولنج و 000 باشد.

2- زود به زود شیر خوردن: شیر مادرآسان هضم می‌شود و راحت جذب می‌شود لذا شیر خوار زود به زود احساس گرسنگی می‌کند.

«…………………………….»

3- کم بودن شیر روز‌های اول تولد: مقدار شیر روز‌های اول (آغوز) کم است اما همین مقدار کم برای نوزاد کافی و ضروری می‌ناشد.

4- کوچک تر بودن پستانها: کوچک بودن پستانها به میزان تولید شیر ربطی ندارد بلکه مکیدن مکرر پستان مادر موجب تولید شیر بیشتر می‌شود.

قابل توجه مادران شیر ده
تنها راه افزایش شیر مادر مکیدن مکرر و مداوم پستان مادر توسط مادر توسط شیر خوار است.

چگونه می‌توان فهمید که شیر مادر کافی است یا نه؟

اندازه گیری رشد یکی از بهترین نشانه‌های پی بردن به کفایت شیر مادر است.

از راه وزن کردن منظم کودک و رسم منحنی رشد او به وضعیت رشد کودک پی می‌برید.

اگر منحنی رشد شیر خوار بالا رونده باشد و اضافه کودک کافی باشد نشانگر کافی بودن شیر مادر است.

مشکلات مربوط به شیر دهی
1- خوداری کودک

خوددای از شستشوی مکرر پستان با آب و صابون و یا استفاده از محلول‌ها و یا

کرمهای تحریک کننده برای پیش گیری از زخم نوک پستان ضروری است همچنین باقی گذاشتن یک قطره شیر روی نوک پستان نیز در بهبودی زخم نوک پستان موثر است در صورت وجود عفونت مصرف انتی بیوتیک با تجویز پزشک لازم است

4 –حاملگی مادر

در زمان حاملگی قطع شیر دهی لازم نیست فقط ممگن است مقدار شیر مادر کاهش پیدا کند حاملگی مجدد با فاصله کم مخصوصا برای مادری که کودک شیر خوار دارد خوب نیست

عوامل موثر در حفظ و تداوم شیردهی
«…………………………….»

فاصله گذاری مناسب برای فرزندان و داشتن فرزند کمتر در تامین سلامت مادر و شیر دهی مو فق او بسیار موثر است حتی مادرانی که تغذیه ی مناسب ندارند می‌توانند شیر دهی موفقی داشته باشند ولی بهتر است که زن شیر ده تغذیه خوب و صحیح داشته باشد.

خطر‌های تغذیه مصنوعی (تغذیه با شیر غیر مادر)«…………………………….»

علاوه بر شیر، غذاهی نیمه جامد را نیز برای او شروع کرد.

اما به هر حال تا سن 1 سا لگی تغذیه اصلی کودک شیر مادر خواهد بود و بین سنین 1 تا 2 سالگی تغذیه تکمیلی نقش اساسی تری نسبت به شیر مادر درتامین نیازهای تغذیه‌ای کودک به عهده خواهد داشت.

مناسب ترین غذاها برای تغذیه تکمیلی غذای هستند:

_ در حجم کم انرژی زیادی داشته باشند (مانند چربی ها، شکر و غلات)

_ نرم باشند و به اسانی هضم شوند.

_ تازه و بدون آلودگی باشدو پاکیزه و بهداشتی تهیه شود.

_ در دسترس، ارزان و از منابع غذایی محلی تهیه شده باشد.

بهترین سن برای شروع غذای کمکی چه سنی است؟
پایان 6 ماهگی (هفته اول ماه هفتم تولد کودک) سن شروع تغذیه تکمیلی است ولی چنانچه با وجود تلاش و والدین و کارکنان بهداشتی منحنی رشد کودک نشان دهنده رشد نا مناسب کودک باشد می‌توان غذای کمکی را زود تر (4-5) شروع کرد.

به توصیه ی کلی در مورد تغذیه تکمیلی کودکان توجه کنید:

_ غذای کمکی را از یک نوع غذای ساده شروع کنید و کم کم مخلوطی از چند نوع غذا به او بدهید

_ از مقدار کم (یک قاشق مربا خوری) در هر وعده شروع و در وعده‌های بعد آن را زیاد کنید تا به 10 قاشق مربا خوری در هر وعده برسد.

_ اولین غذایی که می‌خواهید به کودک بدهید، کمی غلیظ تر از شیر تهیه کنید و سپس کم کم غذا‌های نیمه جامی و جامد به او بدهید.

_ هنگام دادن غذا‌های نیمه جامد و جامد شیر خوار را در وضیعت نشسته قرار دهید.

_ بین اضافه کردن مواد غذایی مختلف 5 تا 7 روز فاصله بگذارید.

«…………………………….»

هفته هفتم آب میوه

نکاتی اساسی که هنگام تهیه غذای کودک باید رعایت شود:
1- پختن کامل غذا با حرارت مناسب

2- تازه تهیه کردن هر وعده غذا

3- شستن میوه‌ها و سبزی‌ها

4- استفاده ار آب سالم و بهداشتی

5- شستن دست‌ها به دفعات به ویژه قبل از تهیه غذا

6- خودداری از تغذیه شیر خوار با استفاده از بطری

7- محافظ از غذا از حشرات و جوندگان

8- نگهداری مواد غذایی فاسد نشدنی در محل مطمئن

9- نگهداری مواد غذایی فاسد شدنی در یخچال

10- تمیز نگه داشتن وسایل لازم برای تهیه غذا

11- غذای پخته شده نگهداری شده در یخچال را برای مصرف دوباره کاملا داغ کنید

پایش رشد کودکان
پایش رشد یعنی چه؟

پایش رشد به معنی پاییدن یا پیگیری رشد می‌باشد که عبارت است از وزن کردن

«…………………………….»

انواع مسیر‌های منحنی رشد

1- اگر مسیر منحنی رشد همواره بالا رونده و موازی با منحنی رشد مرجع باشد رشد کودک مطلوب و قابل قبول است.

2- اگر مسیر منحنی رشد کودک بالا رونده باشد اما شیب آن ملایم تر از منحنی مرجع باشد و یا به طور مرتب از آن فاصله بگیرد، میزان اضافه شدن وزن کودک کافی نیست باید علت را یافت و مشکل را بر طرف کرد

3- اگر مسیر منحنی رشد کودک افقی باشد وضعیت هشدار دهنده بوده و باید با دقت به دنبال علت و راه چاره گشت و آن را بر طرف کرد.

4- اگر مسیر منحنی رشد کودک پایین رونده باشد نشان دهنده کاهش وزن بوده و بسیار خطر ناک است و کودک به کمک‌های فوری (غذایی- درمانی و.00) نیاز دارد.

کودکان نیازمند مراقبت‌های ویژه
کودکان زیریک سال که یکی از شرایط زیر را داشته باشند، به مراقبت ویژه احتیاج دارند و پایش رشد آنهاباید هر 15 روز یک بار انجام شود:

«…………………………….»

ز والدین فوت کرده و یا اینکه مادر بیمار و یا نوجوان است.

قابل توجه مادران

توصیه هایی برای رشد بهتر کودکان و پیشگیری از سوء تغذیه آنان:

1- تداوم تغذیه انحصاری با شیر مادر

2- رعایت تنظیم خانواده

3- شروع به موقع تغذیه کمکی

4- شیر دهی در شب و روز

5- تغذیه کافی کودک هنگام ابتلا به اسهال

6- استفاده از غذا ی سفره پس از یک سالگی

توصیه برای کودک بیمار یا کودکی که رشد لازم نداشته است
1- اگر سن کودک زیر 6 ماه است باید برای او تغذیه انحصاری با شیر مادر انجام شود.

2- اگر مادر سر کار می‌رود، لازم است بیشتر در کنار کودک باشد و شبها به او شیر بدهد.

3- مادر باید غذای کمکی پر انرژی و مقوی به کودک بدهد (با اضافه کردن کمی روغن)

4- بهتر است مادر در بشقاب جدا گانه‌ای به کودک غذا بدهد تا معلوم شود که چقدر غذا خورده است.

5- در صورت ابتلا کودک به هر نوع عفونت باید فورا درمان شود.

6- کودک به مدت 10 دقیقه در معرض تابش اشعه افتاب قرار گیرد.

7- پی گیری رشد بصورت هفتگی صورت گیرد.

8- دادن هر وعده غذای اضافی هنگام بیماری و اضافه کردن کمی روغن به غذای ضروری است.

سوء تغذیه کودکان
سوء تغذیه کودکان چیست؟«…………………………….»

این کودک در برابر عفونت مقا ومت ندارد و بیشتر از کودکان دیگر به بیماری مبتلا می‌شوند همچنین، طول مدت بیماری او نیز بیشتر خواهد. شناسایی این کودکان و اصلاح برنامه غذایی آنان بسیار لازم است.

اگر کودک مبتلا به سوء تغذیه درمان نشود علاوه بر این که رشد جسمی او کم می‌شود به رشد مغزی او نیز اسیب می‌رساند و در نتیجه قدرت یاد گیری او کم می‌شود این کودک در مدرسه پیشرفت تحصیلی خوبی ندارد. کودکان ضعیف و لاغر را که بیمار نیستند می‌تواند با تغذیه مناسب درمان کرد.

علل مانند فقر، سهل انگاری، خرافات، کم غذایی، دست رسی نداشتند به غذا، رعایت نکردن بهداشت و بیماری‌های عفونی از جمله علل اصلی سوء تغذیه به شمار می‌رود و عوامل ویژه‌ای نیز در آن دخالت دارند که عبارتند از:

1-گروه سنی 6036 ماه: در این گروه سوء تغذیه شایع تر است.

2-جنسیت، به دلیل تبعیض جنسی دختر‌ها بیشتر مبتلا به سوء تغذیه میشوند.

3-وزن کم هنگام تولد، احتمالابه علت کافی نبودن تغذیه مادر در دوران بارداری 4- تعداد زیاد فرزندان خانوار، (کم شدن سهم غذای هر کودک و کاهش توجه والدین)

5-تغذیه نشدن با شیر مادر

6-دیر یا زود شروع کردن غذای کمکی

7-بیماری (به ویژه اسهال)

8-رعایت نکردن بهداشت مواد غذایی

9- رعایت نکردن بهداشت فردی

توصیه‌های تغذیه‌ای جهت پیشگیری و درمان سوء تغذیه

باید توجه داشت که فقط سیر شدن کودک، نشانه برطرف شدن نیاز‌های تغذیه ی او نیست 0 بنابراین کودک مبتلا به سوء تغذیه (همچنین کودک سالم) باید غذا هایی بخورد که هم او را سیر کند و هم نیاز‌های او را بر طرف می‌کند.

مهمترین کار برای درمان سوء تغذیه تغییر دادن و بهتر کردن برنامه غذایی کودک است.

این نوع درمان بهبود تغذیه نامیده می‌شود.

همچنین باید به نکات زیر توجه کرد:

/ از همان غذای که به کودک می‌دهید مقدار بیشتری بدهید.

/ تعداد وعده‌های غذای روزانه را زیاد کنید (برای مثال روزی 6 بار یا بیشتر در روز)

«…………………………….»

مه می‌دهد این امر طبیعی است و نباید این مسئله را به حساب

سیر شدن نوزاد گذاشت. در این موارد بهتر است مکانی خلوت، ا رام و حتی با نورکم را جهت شیر دادن به کودک انتخاب نمود تا کودک به مقدار کافی شیر بخورد در غیر این صورت ممکن است به دلیل نا کافی بودن تغذیه، کودک دچار سوء تغذیه و تاخیر رشد شود.

رفتار تغذیه‌ای مناسب برای کودکان 6 تا 9 ماهه
در این سن کودک دوست دارد از بزرگ ترها تقلید کند بنا براین هنگام غذا خوردن کودک، همراه او دهانتان را باز کنید و یا با اشتها و لذت غذا بخورید تا او نیز یاد بگیرد.

با عکس عمل هایی نظیر بستن دهان کودک، تف کردن، سر برگرداندن و ریختن غذا صبورانه برخورد کنید، اصرار زیاد و یا به زور دادن کار درستی نیست. زمانی که کودک قادر به نشستن است او را بنشانید و غذا بدهید. اگر هنوز نمی‌تواند بنشیند او را در حال نیمه نشسته در بغل بگیرید و هیچ گاه در حال دراز کشیدن به کودک غذا ندهید.

هنگام غذا دادن به کودک 6 تا 9 ماهه توجه داشته باشید که رفتار هایی مانند ریختن غذا روی زمین و یا به دست و صورت و روی لباس برگرداندن ظرف غذا همه جزئی از تکامل کودک محسوب می‌شود. به علائق غذای کودک خود احترام بگذارید و اجازه دهید هر قدر میل دارد و با هر سرعتی که می‌خواهد غذا بخورد.

«…………………………….»

ان مانند بزرگ سالان ممکن است نسبت به غذا‌های مختلف و یا اوقات مختلف، اشتهای متفاوت داشته باشند

کوکان در غذا خوردن با یکدیگر تفاوت دارند.
تغذیه کودک 1 تا 2 ساله:

شیر خوران از یک سالگی به بعد علاوه بر غذاهایی که خوردنشان را در سال اول زندگی شروع کرده‌اند باید از غذای سفره خانواده نیز استفاده کنند این کودکان رشد سریعی دارند و در مقابل بسیالی از بیماری‌ها مقاومت کافی نداشته و دندان هایشان نیز کامل نشده است.

دو شرط اساسی در تغذیه کودکان یک تا دو ساله

1- غذاهایشان باید کم حجم، پر انرژی و زود هضم باشد.

2- به دفعات زیاد در اختیار انان قرار داده شود.

قابل توجه مادران

نکاتی که باید در تغذیه کودکان یک تا دو ساله باید توجه کرد:

«…………………………….»

کودک پس از 2 سالگی به دلیل فعالیت زیاد و رشد سریع، اشتهای بیشتری

به خود و پدران و مادران باید در سنین به نکات زیر توجه کنید

/ مهمترین وعده غذایی کودک صبحانه اوست لذا باید به صبحانه کودک توجه کرد

/ با منتظر گذاشتن کودک برای صرف شام با سایر اعضای خانواده امکان دارد کودک به خواب رود بنابراین شام کودک را در ساعتهای اخر روز و قبل از شام خانواده به او بدهید.

/ در حین غذا خوردن نمی‌توان از کودک انتظار داشت که حتما بدون حرکت بنشیند لذا بهتر است به کودک اجازه دهید در حین غذا خوردن از جا بلند شود و بعد از کمی حرکت و بازی به غذا خوردن ادامه دهد.

/ بهتر است غذا خوردن کودک زمان و محل معینی داشته باشد و برای غذا دادن به کودک از ضرف جداگانه‌ای استفاده شود تا معلوم شود که چه مقدار از غذای خود را خورده است.

«…………………………….»

منابع و مآخذ
وب‌سایت اینترنتی «چهارگوش» به آدرس www.4goush.net

قسمت‌هایی که با «…………………………….» مشخص شده‌اند از مقاله حذف شده و فقط در نسخه word و Pdf موجود هستند.
لطفا برای دریافت نسخه کامل این مقاله فایل‌های word و pdf را دانلود نمائید.

با خرید این محصول فایل word و PDF مربوط به این مقاله را دریافت خواهید کرد.
لینک دانلود بی‌درنگ پس از پرداخت نمایش داده شده و فایل فشرده‌ مربوط به این مقاله آماده دانلود خواهد بود.