مقدمه
ادبیات فارسی یا ادبیات پارسی به ادبیاتی گفته می‌شود که به زبان فارسی نوشته یا بیان شده باشد. ادبیات فارسی تاریخی هزاران ساله و ریشه در تاریخ شاعران و نویسندگان دارد. شعر فارسی و نثر فارسی دو گونه اصلی در ادب فارسی هستند. برخی کتاب‌های کُهن در موضوعات غیرادبی مانند تاریخ، مناجات و علوم گوناگون نیز دارای ارزش ادبی هستند و با گذشت زمان در دسته آثار کلاسیک ادبیات فارسی قرار گرفته‌اند.
ادبیات فارسی ریشه در ادبیات باستانی ایران دارد که تحت تأثیر متون اوستایی در دوران ساسانی به زبان‌های پارسی میانه و پهلوی اشکانی پدید آمد. ادبیات فارسی نو نیز پس از اسلام و با الگوبرداری از ادبیات عربی در نظم و ریشه‌های دبیری و نویسندگی دوران ساسانی که ادبیات منثور عربی را ایجاد کرده بود در زمینه نثر متولد شد. ادبیات شفاهی فارسی نیز به همان سبک باستانی خود ادامه یافت.
این ادبیات فارسی موضوعاتی مانند حماسه و روایات و اساطیر ایرانی و غیر ایرانی، مذهب و عرفان، روایت‌های عاشقانه، فلسفه و اخلاق و نظایر آن را در برمی‌گیرد. برپایه موضوع مورد کاربرد در یک آفریده ادبی فارسی آن را در گستره ادبیات حماسی، غنایی، تعلیمی یا نمایشی قرار می‌دهند.
ادبیات فارسی چهره‌های بین‌المللی شناخته شده‌ای دارد که بیشتر آن‌ها شاعران سده‌های میانه هستند. از این میان می‌توان به رودکی، فردوسی، نظامی گنجه‌ای، خیام، سعدی، مولانا و حافظ اشاره کرد. گوته بر این باور است ادبیات فارسی، یکی از چهار ارکان ادبیات بشر است.
ادبیات ایران پیش از اسلام
ادبیات در ایران پیش از اسلام به سروده‌های اوستا در حدود ۱۰۰۰ سال پیش از میلاد بازمی‌گردد. این سروده‌ها که بخشی از سنت شفاهی ایرانیان باستان بوده‌اند سینه به سینه منتقل شده و بعدها بخش‌های کتاب اوستا را در دوران ساسانی پدیدآوردند چون وقتی اسکندر ایران را تسخیر کرد آوستا به دست اسکندر سوخته شد. در زمان ساسانیان کتاب اوستا بیست و یک جلد بود.
اوزان باستانی شعر در ایران ضربی و هجایی بودند و به نظر می‌رسد این شیوه در زبان فارسی باستان نیز مورد استفاده بوده‌است. در دوره‌ی اشکانیان ادبیات ایران تحت تأثیر نفوذ هلنیسم دچار دگرگونی شد. خنیاگران پارتی سرودهای محلّی را که تا پس از اسلام نام پهلوی نیز داشتند می‌خواندند و این گونه شعر با ابزارهای موسیقی همراه می‌شده‌است. با نفوذ فرهنگ مانوی در ممالک ایران و هنرگرایی آنان گونه‌ای ادبیات شعرگونه مانوی به زبان‌های پارتی، پارسی میانه و سغدی در ایران پدید آمد. در آثار به دست آمده از واحه‌ی تورفان در کشور چین آثار فارسی زیادی کشف شده که به این گفتار بازمی‌گردند.
در دوران ساسانیان نگارش بهبود یافت و آثار فقهی و دینی و داستانی زیادی به نگارش درآمد که برخی مانند درخت آسوریک، یادگار زریران (هردو از دوره‌ی اشکانی)، کارنامه اردشیر بابکان و ماتیکان یوشت فریان دارای جنبه‌های ادبی نیز بودند. با فروپاشی شاهنشاهی ساسانی بسیاری از این متون از میان رفت و برخی نیز توسط زرتشتیان نجات یافت و بیشتر به هندوستان منتقل گردید که امروزه به ادبیات پهلوی شهرت دارند. خط مورد استفاده در دوران پیش از اسلام برای نگارش آثار ادبی خط پهلوی، خط مانوی و خط سغدی بوده‌است و برخی آثار هم به پازند نوشته شده و به دین دبیره بوده‌اند. گاهی بهرام گور شاه ساسانی را دارای ذوق شاعرانه توصیف کرده و ابیاتی را بدو منسوب ساخته‌اند؛ مانند:
منم آن شیر دمان / منم آن ببر یله / این منم بهرام گور / منم شیر شنبله
ای که از خار منم جانم به سر / تا نداری پندی از جان دلو مه به کر
تاریخ ادبیات کلاسیک ایران
ادبیات کلاسیک فارسی در دوران نخست اسلام در ایران که تحت حاکمیت عرب‌های اموی و حکمرانان محلی آنان بود به صورت شفاهی آغاز به کار کرد. در این دوران نشانه‌هایی…
- فهرست مطالب
- مقدمه. 5
- ادبیات ایران پیش از اسلام. 6
- تاریخ ادبیات کلاسیک ایران. 6
- در سده‌های نخست اسلامی.. 7
- سلجوقیان و خوارزمشاهیان. 7
- حمله‌ی مغول و دوران تیموری.. 8
- دوران نو. 10
- ادبیات دوران نوین ایران. 10
- انواع ادبی.. 10
- ادبیات حماسی.. 11
- ادبیات غنایی.. 11
- ادبیات تعلیمی.. 11
- ادبیات نمایشی.. 12
- ادبیات طنز. 12
- شعر فارسی.. 12
- قالب‌های شعری.. 12
- مثنوی.. 13
- قصیده. 13
- غزل. 13
- مسمط.. 13
- مستزاد. 14
- ترجیع بند. 14
- ترکیب بند. 14
- قطعه. 14
- رباعی.. 14
- دو بیتی.. 15
- چهارپاره. 15
- سبک‌های شعر فارسی.. 15
- سبک خراسانی.. 15
- سبک عراقی.. 16
- سبک هندی.. 16
- سبک بازگشت… 17
- آرایه‌های ادبی.. 17
- درون‌مایه‌های ادبیات فارسی.. 18
- تاریخ و اساطیر. 18
- عرفان. 18
- موضوعات عاشقانه. 19
- مرثیه و مدیحه. 20
- اخلاق و معرفت… 20
- فرهنگ‌های فارسی.. 21
- فرهنگ نویسی نوین.. 21
- پراکندگی جغرافیایی ادبیات فارسی.. 22
- در شبه قاره‌ی هند. 22
- ادبیات نوین ایران: ادبیات داستانی.. 22
- شعر نو. 23
- شعر سپید. 24
- ترانه و ادبیات موسیقایی.. 24
- ادبیات کودک و نوجوان. 24
- شاعران زن ایرانی.. 25
- طنزپردازان. 25
- منتقدان ادبی.. 25
- منابع و مآخذ. 26
قسمت‌هایی از این مقاله حذف شده و نسخه کامل آن فقط در فایل‌های word و Pdf قابل دانلود است.
لطفا برای دریافت نسخه کامل این مقاله فایل‌های word و pdf را دانلود نمائید.
با خرید این محصول فایل word و PDF مربوط به این مقاله را دریافت خواهید کرد.
لینک دانلود بی‌درنگ پس از پرداخت نمایش داده شده و فایل فشرده مربوط به این مقاله آماده دانلود خواهد بود.
تعداد صفحات: 27 صفحه | حجم فایل: کمتر از 1 مگابایت | فونت استفاده شده: B Zar به همراه صفحه اول
رمز فایل فشرده: www.4goush.net
