ساده‌تر از همه چنین می‌توان گفت که کاروانسرا ساختمانی است که کاروان را در خود جای می‌دهد و بزرگ ترین نوع ساختمانهای اسلامی است. پلان آن معمولا مربع یا مستطیل شکل است، با یک ورودی برجسته«…………………………….» داخلی قرار گرفته است، فضای کافی را برای جا دادن حیوانات بارکش فراهم ساخته است. بر روی سکوی برآمده‌ای که در پیرامون این حیاط قرار گرفته است، «…………………………….» دو طبقه، از حجره‌های پایینی برای انبار کردن کالاها و از حجره‌های بالایی برای منزل دادن مسافران استفاده می‌شد.
رباط ملک – ۴۷۰ ه.ق – ایران
با این حال، تمامی این نوع ساختمان‌ها و عملکرد ها، کاروانسرا نامیده نمی‌شوند. تا به امروز، بسیاری از آنها به عنوان رباط تشریح شده‌اند. این لغت از ریشه عربی ربط است که یکی از معانی آن افسار کردن اسب است. البته تصور توقفگاه «…………………………….» یانگر نوعی دژگونه است که به عنوان مبنایی برای تداوم جهاد، مورد استفاده قرار می‌گرفت. بیشتر نمونه‌های سالم مانده از این نوع ساختمان در مغرب یافت می‌شوند، مانند موناسیر، سوسه، طافرطست و طیط.
رباط سوس – قرن سوم هجری – تونس
دلاوران دین در چنین ساختمانی، برای اقامت کوتاه مدت بر ضد کافران گرد می‌آمدند. رباط‌ها در سراسر جهان اسلام ساخته می‌شدند. با توسعه مرزهای اسلام و برقراری آرامش نسبی، فعالیت دلاوران دین (غازیان) کاهش یافت؛ اما «…………………………….» نیز بر کاروانسرا دلالت داشته باشد.
واژه دیگری که به چنین بنا هایی اشاره دارد، «خان» است که در مناطق ترک زبان به آن «هان» می‌گویند. معنای اصلی این واژه، هم در عربی و هم در فارسی، خانه است. بنا بر این، ویژگی‌های ریشه این واژه را می‌توان دست کم در تعدادی «…………………………….» کرد که به خانه‌ای برای رفع نیاز مسافران شباهت داشتند.
در زیر به اختصار تفاوتهای چنین بنا هایی عنوان می‌شود:
ساباط
این واژه که به بسیاری از زبان‌ها راه یافته، در فارسی کهن ریشه دارد. جزء اول آن، سا به معنای آسایش و جزء دومش پسوند بات نمودار ساختمان و بنا و عمارت است که در انتهای واژه‌های دیگری نظیر رباط، کاربات و خرابات آمده است. روی هم رفته، این«…………………………….» از آن اطلاق می‌شده، در شهرستانهای جنوبی ایران هنوز هم این واژه در جای درست خود به کار می‌رود. این بنا‌ها عمدتا به چند تختگاه، یک آب انبار و گاهی یک یا دو اتاق کوچک که تنها می‌توان به منظور رفع خستگی و اندکی آسودن مورد استفاده قرار داد. ساباط دارای سه تا هفت دهانه «…………………………….» که دو سوی آن، تختگاه‌های کوچکی به اندازه یک تخت یا نیمکت قرار دارد و اغلب دهانه میانی آن، درگاه آب انبار است.
نمای سه بعدی رباط شرف – قرن ششم هجری – خراسان
رباط
این واژه به ساختمانهای کنار راه و به ویژه بیرون از شهر و آبادی اطلاق می‌شود و از روزگاری بسیار کهن به زبان تازی راه یافته است. رباط علاوه بر حوض و آب انبار، دارای اتاق‌های متعددی است که گرداگرد حیاطی را فرا گرفته و مسافران می‌توانند یک یا چند شب در آن بیاسایند.
کاروانسرای مهیار – قرن یازدهم هجری – راه اصفهان به شیراز
کاروانسرا
به رباط‌های بزرگ و جامع کاروانسرا می‌گویند چه در شهر و چه بیرون از آن واقع شده باشد. کاروانسرا علاوه بر اتاق و ایوان، دارای باره بند، طویله و انبار است و اغلب ورودی آن را بازار کوچکی به نام غلافخانه تشکیل می‌دهد و بر روی سردر آن چند «…………………………….» می‌گرفته است. در زبان عربی واژه خان به جای کاروانسرا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کاروانسرای شهری قانصوه الغوری
قرن دهم هجری – قاهره
منابع و مآخذ
وب‌سایت اینترنتی «چهارگوش» به آدرس
www.4goush.net
قسمت‌هایی که با «…………………………….» مشخص شده‌اند از مقاله حذف شده و فقط در نسخه word و Pdf موجود هستند.
لطفا برای دریافت نسخه کامل این مقاله فایل‌های word و pdf را دانلود نمائید.
با خرید این محصول فایل word و PDF مربوط به این مقاله را دریافت خواهید کرد.
لینک دانلود بی‌درنگ پس از پرداخت نمایش داده شده و فایل فشرده مربوط به این مقاله آماده دانلود خواهد بود.
تعداد صفحات: 4 صفحه | حجم فایل: کمتر از 1 مگابایت | فونت استفاده شده: B Zar | به همراه چندین عکس مرتبط
رمز فایل فشرده: www.4goush.net
