تحولات ادبیات فارسی از انقلاب مشروطه تا انقلاب بهمن
١- دورهی پیش از مشروطه (از اواخر صفویه تا قاجار)
مترقیان ایرانی از اواخر دورهی صفوی به ویژه از طریق هند تا حدی با شیوههای تفکر و نظم اجتماعی اروپایی و شیوهی زندگی مردم غرب آشنا شده بودند. یکی از نخستین کسانی که به این مقوله توجه کرد حزین لاهیجی (١١۴۵- ١٠٧١ ش) است که از شاعران مبارز آن عصر به شمار میرود. او در یکی از آثار خود به طرز حکومت و شیوهی زندگی اروپاییان و محاسن آن توجه کرده و مینویسد: «شاید تنها راه اصلاح امور ایران در این باشد که آن را بر اساس شیوههای غربیان سر و سامان بخشند». چندی بعد در همان زمان، عبداللطیف شوشتری در تحفه العالم توصیفات چندی از زندگی مردم انگلستان عرضه کرد که نشانگر آشنایی او از حکومت قانون در این کشور بود. او اثر خود را در اوایل دورهی قاجار تالیف کرد و در هند منتشر ساخت. بحث او پیرامون فراماسونری و برابری حقوق همه در مقابل قانون جالب توجه است. معاصر و رفیق او میرزا ابوطالب (١١٨۵- ١١۴٨ش) نیز در سفرنامهی خود به نام مسیر طالبی از شیوهی زندگی مردم انگلیس که خود به چشم دیده بود، با تفصیل صحبت کرد. او را باید نخستین فرد ایرانی دانست که آشنایی نزدیک با دموکراسی انگلیس داشت و از آن در سفرنامه اش صحبت کرد و توجه دیگران را بدان جلب نمود.
ایدهی آزادی به تدریج از طریق هند و روسیه و نیز امپراتوری عثمانی از طریق زبان ترکی (استانبولی) در ایران اشاعه یافت و سپس تعدادی از افراد نظیر میرزا فتح علی آخوند زاده (١٢۵٧- ١١٩٢ش)، ملکم خان (١٣١۴- ١٢٨٨ش) و سید جمال الدین افغانی (١٢٧۶-١٢١٨ش) برای انتشار افکار آزادی خواهانه در خارج از کشور فعالیت کردند. ملکم خان به عنوان یک نفر سیاست پیشه و مصلح، میرزا فتح علی به عنوان یک نفر نویسنده و نقاد و سید جمال الدین به عنوان یک نفر متفکر اجتماعی و سیاسی با تکیه بر مذهب و با شیوههای ویژهی خود، راه را برای انتشار تفکر جدید و اصول ایدهی «آزادی«هموار کردند.
طبیعی است که این افکار و آرا چندی بعد در ادبیات و شعر فارسی متبلور گردید.
نخستین بیانیه در این زمینه که به دلیل سوابق تاریخی تا حدی شدیداللحن و تند بود، بیانیهی میرزا فتح علی آخوند زاده بود که در اواسط دورهی ناصرالدین شاه ادبیات کهن ایران و سبک مداحی و ستایش گری را به سختی مورد حمله قرار داد. او با نوشتن چندین نمایشنامه نیز که از نمونههای نخستین نمایشنامه نویسی در ادبیات چاپ شدهی ایران به شمار میرود، به نقادیهای خود جان و معنی بخشید.
پس از او میرزا آقا حان کرمانی (١٢٧۶-١٢٣٣ش) اصول نهفته در عبارات آخوند زاده را تبیین کرده در بیانیهی جدیدی ادبیات کهن فارسی را به بوتهی نقد و قضاوت کشید:
«باید ملاحظه نمود که تاکنون از آثار ادبا و شعرای ما چه نوع تاثیری به عرصهی ظهور رسیده و نهالی که در باغ سخنوری نشاندهاند چه ثمر بخشیده و تخمی که کاشتهاند چگونه نتیجه داده است. آنچه مبالغه و اغراق گفته اند…
- فهرست مطالب و مندرجات:
- ١- دورهی پیش از مشروطه (از اواخر صفویه تا قاجار)
- ٢- دورهی مشروطیت (از ١٢٨۵ تا ١٢٩٩ ش)
- الف: در حوزهی تفکر و محتوا
- ب: در حوزهی زبان شعر
- ج: در حوزهی تخیل
- د: در حوزهی شکل و ترکیب شعر
- ٢- ٢ – شاعران عمدهی دورهی مشروطیت
- ٣- ٢- ویژگیهای نثز فارسی در دورهی مشروطیت
- ٣- دوره ی«فترت»، دورهی پس از کودتای رضا شاه (از ١٢٩٩ تا ١٣٢٠ ش)
- ١- ٣- جریانهای شعر فارسی در دورهی فترت
- ۴- دورهی پس از جنگ دوم جهانی (از ١٣٢٠ش تا انقلاب بهمن)
- ١- ۴- ویژگیهای شعر فارسی
- ٢- ۴- داستان نویسی معاصر ایران
- ٣- ۴- نمایش نامه نویسی
- منابع و مآخذ
قسمتهایی از این مقاله حذف شده و نسخه کامل آن فقط در فایلهای word و Pdf قابل دانلود است.
لطفا برای دریافت نسخه کامل این مقاله فایلهای word و pdf را دانلود نمائید.
با خرید این محصول فایل word و PDF مربوط به این مقاله را دریافت خواهید کرد.
لینک دانلود بیدرنگ پس از پرداخت نمایش داده شده و فایل فشرده مربوط به این مقاله آماده دانلود خواهد بود.
تعداد صفحات: 23 صفحه | حجم فایل: کمتر از 1 مگابایت | فونت استفاده شده: B Zar | به همراه صفحه اول
رمز فایل فشرده: www.4goush.net