هیدرولوژی چیست

11 ژوئن 2016

امتیاز 0 از 0 نفر

هیدرولوژی چیست؟

بر اساس آخرین مطالعات تا کنون 5 میلیارد سال از عمر زمین می‌گذرد و شواهد نشان می‌دهد که آب از همان ابتدای تشکیل کره زمین نقش مهمی‌در تحول و قابل سکونت کردن آن به عنوان تنها سیاره قابل زیست داشته است. با تشکیل اقیانوسها و دریاها و تشکیل بخار از روی آنها و ایجاد ابر و بارندگی و به طور کلی گردش آب در طبیعت و جاری شده آب در رودخانه‌ها و بازگشت مجدد آن به طروق مختلف به اقیانوسها، ابتدا زندگی اولیه با گیاهان و جانداران پست آغاز شد و سپس گیاهان و حیوانات عالی به وجود آمدند.

پیوسته زمین که از سنگهای آذرین سرد شده تشکیل شده بود در اثر تماس با هوا و جو تحت تأثیر پدیده هوازدگی قرار گرفت و تغییرات همزمان آب، دما و یخبندان باعث تکه تکه شدن سنگها شده و جاری شدن آبها، آنها را جابه جا کرده و دشتهای وسیعی را که دارای پوشش خاک بودند به وجود آوردند. این پوشش خاکی همراه با آب قابل دسترس در طبیعت محیط مناسبی را برای رشد گیاهان فراهم شد و محیط مناسب برای زندگی بشر آماده و مهیا گردید. انسان‌های نخستین از آب تنها برای شرب استفاده می‌کردند و به تدریج با پیشرفت تمدن و گذشت زمان از آن برای گردش آسیاب ها، کشاورزی و حمل ونقل نیز استفاده کرد.

همزمان با پیشرفت تمدنها استفاده از آب نیز شکل تازه ای به خودگرفت به طوری که در بسیاری از زمینه‌ها، از کشاورزی گرفته تا صنعت و از همه مهمتر تولید انرژی از آب استفاده می‌شود و امروزه دسترسی به آب کافی و با کیفیت مناسب در زمان و مکان مناسب مد نظر می‌باشد و هر گونه کمبود آب را مانعی در جهت توسعه پایدار می‌داند به همین دلیل هر ساله سرمایه‌های زیادی برای توسعه منابع آب و طرحهای مرتبط با آن مثل سدسازی و احداث شبکه‌های آبیاری و زهکشی، آبخیزداری، مهار سیل و تغذیه آبهای زیرزمینی انجام می‌دهند.

سیکل (چرخه) هیدرولوژی
گردش آب در طبیعت که به آن سیکل هیدرولوژی یا چرخه آب گفته می‌شود، عبارت است از حرکت و جابجائی آب در قسمتهای مختلف تحت تأثیر نیروی متفاوتی از جمله نیروی جاذبه، نیروی ثقل، تغییرات فشار و انرژی خورشیدی می‌باشد. این چرخش در سه بخش مختلف کره زمین یعنی اتمسفر (هواسپهر) یا چون هیدروسفر یا آب سپهر، لیتوسفر یا سنگ سپهر صورت می‌گیرد. آب در داخل و بین این سه لایه در لایه ای به ضخامت 16 کیلومتر صورت می‌گیرد که 15 کیلومتر آن در اتمسفر و تنها 1 کیلومتر آن در داخل لیتوسفر قرار دارد. سیکل هیدرولوژی در واقع یک سیکل بدون ابتدا و انت‌ها می‌باشد، بدین ترتیب که آب از سطح دریاها و خشکیها تبخیر شده وارد اتمسفر می‌گردد و سپس دوباره بخار آب وارد شده به جو طی فرآیندهای گوناگون به صورت تبخیر شده وارد اتمسفر می‌گردد و سپس دوباره بخار آب وارد شده به جو طی فرآیندهای گوناگون به صورت نزولات جوی یا بر سطح زمین و یا بر سطح دریاها و اقیانوسها فرو می‌ریزد. پس نزولات جوی ممکن است با سه حالت روبرو شود:

1- قبل از رسیدن به سطح زمین توسط شاخ و برگ گیاهان گرفته می‌شوند. (برگاب، باران گیرش)

2- در سطح زمین جاری می‌شوند. (روان اب)

3- در خاک نفوذ می‌کنند.

مقداری از آب که در داخل خاک نفوذ می‌کند یا بر اثر تبخیر به هوا بر می‌گردد یا وارد منابع آب زیرزمینی می‌شود که سرانجام از طریق چشمه‌ها و یا تراوش به داخل رودخانه‌ها مجدداً در سطح زمین ظاهر می‌گردد. در تمام این موارد آب با تبخیر و بازگشت مجدد به اتمسفر سیکل هیدرولوژی یا گردش آب در طبعیت را تکمیل می‌کند. در شکل 1 نموداری از چرخه هیدرولوژی می‌باشد نقل و انتقالات آب در طبیعت را نشان می‌دهد . همانطور که شکل 1 نشان می‌دهد عناصر مهم گردش آب در طبیعت را بارندگی (p) – رواناب (R ) – تبخیر (E ) تعرق (T) – نفوذ (I) و جریانهای زیرزمینی (G) تشکیل می‌دهند.

بارندگی: PRECIPITATION
بارندگی مقدار آبی است که از سطح خشکی‌ها و دریاها تبخیر می‌شوند و در داخل جو بطور موقت بصورت بخار ذرات ذخیره می‌گردد. این بخار آب موجود در جو طی فرآیندهای فیزیکی مختلف متراکم (CONDESATION ) می‌شود و به شکل ابر در می‌آید که پس از اشباع شدن، قطرات آب با ذرات یخ تشکیل شده بصورت برف، باران، تگرگ و غیره که جمعاً نزولات جوی یا بارندگی گفته می‌شوند دوباره به زمین برمی‌گردند. بارندگی پدیده ای است که انسان کمتر در آن می‌تواند دخل و تصرف کند.

تبخیر: EVAPORATION
تبخیر پدیده ای است که از هرگونه سطح مربوط مانند سطوح آزاد آب یا سطح مرطوب خاک و گیاه صورت می‌گیرد. طی این فرآیند آب مایع به بخار تبدیل می‌شود و مجدداً آب به جو زمین بر میگردد. از عوامل مؤثر بر…

فهرست مطالب

هیدرولوژی چیست؟. 3

سیکل (چرخه) هیدرولوژی.. 3

بارندگی: PRECIPITATION.. 4

تبخیر: EVAPORATION.. 4

اهمیت آب در ایران: 5

مسائل شناخت آبهای سطحی: 5

عرضه آب بسته بندی پاکتی دائمی‌است… 9

نکات ضعف شاخص‌های خشکسالی.. 13

1- واحد زمان. 13

2- تعیین و تعریف دوره کمبود آب… 13

3- دوره ذخیره منابع آب: 14

4- توجه به اتلاف منابع آب با گذشت زمان. 14

5- داده‌های مورد استفاده. 14

6- گوناگونی و تنوع اطلاعات… 15

سیل و سیلاب… 17

آشنایی.. 17

پیش بینی سیل.. 18

محاسبه حداکثر سیل محتمل.. 19

اهمیت پیش بینی وقوع سیل.. 20

سیل و امواج مد. 20

تفاوت سیل با طغیان. 21

مهم‎ترین خسارات سیل.. 22

اقدامات قبل از وقوع سیل.. 24

اقدامات هنگام سیل.. 26

منابع و مآخذ: 27

قسمت‌هایی از این مقاله حذف شده و نسخه کامل آن فقط در فایل‌های word و Pdf موجود هستند.
لطفا برای دریافت نسخه کامل این مقاله فایل‌های word و pdf را دانلود نمائید.

با خرید این محصول فایل word و PDF مربوط به این مقاله را دریافت خواهید کرد.
لینک دانلود بی‌درنگ پس از پرداخت نمایش داده شده و فایل فشرده‌ مربوط به این مقاله آماده دانلود خواهد بود.