چون اقیانوس اطلس و جبل‌طارق را پشت سر گذاریم و به آرام‌ترین دریاها، مدیترانه، پانهیم، بی‌درنگ به صحنه‌ی تاریخ یونان می‌رسیم. افلاطون گفته است: «ما، به سان غوکان گرد برکه، در کناره‌های این دریا ساکن شده‌ایم.» یونانیان، قرنها قبل از میلاد، در کناره‌های این دریا و حتی در دورمانده‌ترین سواحل آن، کوچ نشینهایی ناپایدار که در میان بر بریان محاط بودند، بر پا کردند. از آن جمله‌اند: همروسکوپیون و امپوریون در اسپانیا، مارسی (ماسالیا) و نیس (نیکایا) در فرانسه و تقریباً همه جا در ایتالیای جنوبی و سیسیل. کوچ نشینان یونانی شهرهایی پر رونق در کورنه (آفریقای شمالی) و نوکراتیس (دلتای رود نیل) به وجود آوردند و تلاش بی‌آرام آنان، در آن زمان نیز مانند قرن ما، جزیره‌های دریای اژه و سواحل آسیای صغیر را به شور افکند. اینان برای بازرگانی پردامنه‌ی خود شهرها و آبادیهایی در کرانه‌های داردانل (هلسپونتوس) و دریای مرمره (پروپونتیس) و دریای سیاه بنیاد نهادند. از این‌رو دنیای یونان باستان بسیار پهناور بود و شبه جزیره‌ی یونان فقط بخشی کوچک از آن به شمار می‌رفت.
اگر تاریخ گذشته را مرور کنیم به این نتیجه می‌رسیم که دومین گروه تمدنها در مدیترانه ظهور یافت، همچنان که قبلاً نخستین گروه در امتداد رودهای مصر و بین‌النهرین و هند و پارس و هند به بار آمد و مقدر بوده است گروه سوم تمدنها در سواحل اقیانوس اطلس (تمدن مدرنیته) درخشیدن گیرد و محتملاً گروه چهارم بر کناره‌های اقیانوس آرام پدیدار شود. چه شد که چنین شد؟ آیا پیدایش تمدن مدیترانه‌ای زاده‌ی آب و هوای مساعد سواحل این دریاست؟ در آن زمان هم، مانند اکنون، بارانهای زمستانی خاک سرزمینهای پیرامون مدیترانه را می‌پروردند و یخبندانهای ملایم مردم را بر می‌انگیختند. تقریباً در تمام سال، آدمی می‌توانست در فضای باز، زیر آفتاب گرمی که هیچ گاه طاقت فرسا نمی‌شد. به سر برد. با این همه، خاک جزایر و سواحل مدیترانه به هیچ روی، از لحاظ حاصل‌خیزی، با دره‌های رسوبی گنگ و سند و دجله و فرات و نیل برابری نمی‌کند و امکان دارد که کم آبی تابستان بسی زود آغاز شود یا بسیار دیرنده شود. در منطقه‌ی مدیترانه‌ای، صخره- بنهای که بسیار در زیر پوسته‌ی نازک خاک به کمین نشسته‌اند و کشاورزی را دشوار می‌کنند. از این‌رو، این سرزمینهای تاریخی در بارآوری نه به پای شمال اعتدالی و نه به گرد جنوب استوایی رسیدند و کشاورزان پر شکیب آن سامان که به لطایف‌الحیل ازخاک بهره‌ای می‌گرفتند، رفته‌رفته از کار خود خسته شدند، دست از شخم‌زدن کشیدند و به رویانیدن زیتون و تاک پرداختند. از آن پس نیز بر آسایش دست نیافتند، زیرا هر لحظه انتظار می‌رفت که، در طول یکی از صدها چینه‌ی فرو رفته‌ی زمین، زلزله‌ای خاک را در زیر پای مردم بشکافد، آنان را بترساند و به دینداری زودگذری سوق دهد. بر روی هم می‌توان گفت که آب و هوای مساعد، زاینده‌ی تمدن یونانی نبود و احتمالاً هیچ تمدنی معلول آب و هوا نیست.
آنچه مردم را به دریای اژه کشانید، جزایر این دریا بود: منظری زیبا داشتند و با رنگهای تغییرپذیر کوههای سایه زده‌ی خود که همچون معابد سراز دریای آینه گون برآورده بودند، هر دریا نورد افسرده را به شور می‌انداختند. مناظری از این دلکش‌تر و در کره‌ی زمین کمیاب است؛ آدمی چون بر اژه کشتی براند، در می‌یابد که چرا ساکنان سواحل و جزایر دریای اژه خاک خود را حتی از جان خود بیشتر دوست می‌داشتند و مانند سقراط، جلای وطن را تلخ‌تر از مرگ می‌انگشاتند. جزایر دریای اژه، جواهر آسا، در هر سو افشانده شده بودند و از یکدیگر فاصله‌ی اندکی داشتند، چنان که کشتی به هر سو که می‌رفت – به خاور و باختر یا به شمال و جنوب – هرگز بیش از حدود شصت کیلومتر از خشکی دور نمی‌ماند و این هم دریا نوردان را سخت خوش می‌آمد. این جزیره‌ها، همانند کوهستانهای شبه جزیره‌ی یونان، در گذشته‌های دور، مرتفع‌ترین نواحی سرزمین پیوسته‌ی وسیعی بودند که به تدریج در دریای خیره سر غرق شد و فقط این جزایر را باقی گذاشت تا با قلل خود به مسافران دور افتاده خوش آمد گویند و چون برج دیده بانی، کشتیهای کهن را که البته قطب نما نداشتند، راهنمایی کنند و به یاری بادها و آبها کشتیران را به مقصدش برسانند. جریان مرکزی نیرومندی از دریای سیاه به دریای اژه می‌رفت و جریانهای ساحلی گوناگونی به سوی شمال روان بود. بادهای موسمی شمال باختری منظماً در تابستان می‌وزیدند و به کشتیهایی که برای فراهم آوردن غلات و ماهی و پوستهای نرم از دریای سیاه دور می‌شدند کمک می‌کردند تا به آسانی به بنادر جنوبی خود باز گردند. در مدیترانه میغ نادر بود و بادهای ساحلی، بر اثر آفتاب دائم، همواره در جهات گوناگون می‌وزیدند، به طوری که انسان می‌توانست، تقریباً در همه‌ی بنادر و همه‌ی فصول، بامدادان با نسیمی رهسپار شود و شامگاهان با نسیمی باز آید.
قسمت‌هایی از این مقاله حذف شده و نسخه کامل آن فقط در فایل‌های word و Pdf موجود هستند.
لطفا برای دریافت نسخه کامل این مقاله فایل‌های word و pdf را دانلود نمائید.
با خرید این محصول فایل word و PDF مربوط به این مقاله را دریافت خواهید کرد.
لینک دانلود بی‌درنگ پس از پرداخت نمایش داده شده و فایل فشرده مربوط به این مقاله آماده دانلود خواهد بود.
تعداد صفحات: 14 صفحه | حجم فایل: کمتر از 1 مگابایت | فونت استفاده شده: B Zar | به همراه صفحه اول
رمز فایل فشرده: www.4goush.net
