تهران قدیم – تاریخچه شهر تهران
نام تهران در حدود اواخر سده دوم بیش از میلاد، برای اولین بار در یمی از نوشته‌‌های تیودیس یونانی آمده است.
ابو اسعد سمعانی در کتاب خود از شخصی به نام ابو عبدالله محبدابن حامد تهرانی رازی نام برد که اهل تهران بوده و در سال 261 ه.ق چشم از جهان فرو می‌بندد و لذا این کتاب قدیمی ترین سندی است که به موجودیت تهران قبل از سده سوم هجری قمری اشاره می‌کند. ابن حوقل در سال 331 هجری قمری تهران را شهری سرسبز و دارای باغ‌های فراوان ذکر می‌کند که میوه‌‌های فراوانی داشته و ساکنان آن بیشتر در زیر زمین زندکی می‌کردند.
استخری در سال 340 هجری قمری در مورد تهران به تفضیل در کتاب خود (المسالک الممالک) ذکر کرده است. ابن بلخی نیز در فارسنامه حدود سال‌های 500 هجری قمری از آثار تهران سخن به میان آورده است. یاقوت حموی در کتاب خود
المعجم البلدان به سال 620 هجری قمری تهران را قری‌های از قرا ری می‌داند که اکثر آن زیر زمین ساخته شده و شامل دوازده محله است و اطراف آن باغ‌های زیادی است که به هم راه دارند.
ذکریای قزوینی در کتاب آثارالبلاد (674 هجری قمری) که تقریبا 70 سال بعد از یاقوت حموی نوشته شده درباره تهران چنین مینویسد: تهران شهری است زیرزمینی مانند لانه مورچه که اهالی آن به محض حمله دشمن در زیرزمین‌ها مخفی می‌شدند.
حمدالله مستوفی در کتاب نزهه القلوب خود به سال 740 هجری قمری تهران را اینطور تشریح می‌کند: تهران یکی از ییلاقات ری بوده و آب و هوایی گوارا و سالم دارد و دارای باغ‌های میوه فراوانی است و جمعیت زیادی هم داشته است. رونق تهران بس از حمله مغول به سبب مهاجرت اهالی ری به تهران بیشتر شد. بعد‌ها بای جهانگردان نیز به این قسمت رسید و احتمالا اولین جهانگردی که به تهران سفر کرد روی کونثالث دکلاویخو نماینده هانری سوم پادشاه اسپانیا در دربار امیرتیمور بود که در سال 806 هجری قمری به تهران آمد. وی درسفرنامه خود از باغ‌ها و میوه‌‌های فراوان، آب زیاد و آب و هوای ناسالم تهران نوشته است. شهرت تهران با روی کار آمدن سلسله صفویه بیشتر شد و رونق آن با به قدرت رسیدن شاه طهماسب آغاز کردید. به دلیل وجود آب فراوان و باغ‌های زیاد و شکارگاه‌های متنوع شاه طهماسب به تهران علاق‌های وافر نشان می‌داد و اقامت‌های طولانی در آن داشته است و حتی در سال 961 هجری قمری دستور دادحصاری دور شهر بنا کنند که 4 دروازه و 114 برج داشت (برابر با سوره‌‌های قرآن) و طول آن حدود 6000 قدم بود. شاه عباس صفوی نیز به بیروی از شاه طهماسب تا مدت‌ها به آبادی تهران برداخت و حتی باغی به نام چهارباغ احداث کرده و در آن عمارتی برای اقامت موقتی خاندان سلطنت بناکرد.
سرتوماس هربرت در سال 1308 هجری قمری در مورد تهران مینویسد:
تهران در میان جلگه قرار کرفته است و دارای 3000 خانه و چند بازار است که از آجر ساخته شده‌اند و بازار‌های آن بطوری بناشده که فاقد سقف می‌باشند. و چشمه‌‌ها و تاکستانها، باغ‌ها و جویبار‌های زیبایی دارد. شاه سلیمان صفوی نیز تا انداز‌های در آبادی تهران سهم داشته و نخستین کا بدستور او بنا شد. در دوره حمله افاغنه تهران سقوط کرد و به دست انان افتاد و به دستور اشرف افغان تمامی باغ‌ها و تاکستانها تبدیل به ویرانه شد با ظهور نادرشاه و شکست اشرف افغان در دامغان 1141 هجری قمری آن‌ها بزرکان تهران را کشته و راهی اصفهان شدند و اشرف افغان نیز از ورامین رانده شد. در زمان نادرشاه افشار تهران جانی تازه گرفت. وی رهبران بزرک شیعه راجمع کرد و از آنان خواستار رفع اختلاف شیعه و سنی و اتحاد اسلام شد. در سال 1154 هجری قمری شهر را به فرزندش رضا قلی میرزا سپرده که به علت عدم کفایت توسط خود نادرشاه کورشد. با انقراض خاندان افشاریه تهران به دست سلسله قاجاریه که رقیب کریمخان زند بودند افتاد. در جنکی که بین خاندان قاجار و خاندان زند (محمد حسن خان ) برپا شد خان قاجار شکست خورده و کریم خان چون تهران را جایی مناسب برای خود یافته بود به تهران عزیمت کرد و دستور بنای عمارت ایوانی و حرمخانه را داد و کویی قصد اشت تهران را بایتخت قرار دهد. ولی با کشته شدن محمد حسن خان قاجار و اسارت پسرش آغا محمدخان آسایش خیال پیدا کرده و راهی شیراز شد. پس از مرگ کریمخان زند آغامحمدخان فرصت را مغتنم شمرده و از شیراز فرار کرده و با تنی چند از بستکان خود راهی تهران شد و با همت ایل قاجار و همراهان خود موفق به تصرف تهران شد و در روز یکشنبه 11 جمادی الثانی سال 1200 هجری قمری که مصادف با نوروز بود در تهران جلوس کرد و از آن تاریخ تهران دارالخلافه خوانده شد و به عنوان بایتخت قاجاریه انتخاب کردید و به ساختن عمارت تخت مرمر که تن‌ها یادگار آن عهد است اکتفا کرد. ولی در زمان فتحعلیشاه ساختمان‌های تاز‌های احداث شد که از آن جمله می‌توان مسجد امام خمینی (مسجدشاه)، مسجد سیدعزیزالله، درسه مروی، قصر قاجار، نگارستان و لاله زار نام برد. در آن زمان طبق گفته ژنرال گاردان فرانسوی تهران حدود 50000 نفر جمعیت داشت (سال 1222 هجری قمری ) در زمان به سلطنت رسیدن محمد شاه قاجار رونق و رشد تهران ادامه یافت.
قسمت‌هایی از این مقاله حذف شده و نسخه کامل آن فقط در فایل‌های word و Pdf موجود هستند.
لطفا برای دریافت نسخه کامل این مقاله فایل‌های word و pdf را دانلود نمائید.
با خرید این محصول فایل word و PDF مربوط به این مقاله را دریافت خواهید کرد.
لینک دانلود بی‌درنگ پس از پرداخت نمایش داده شده و فایل فشرده مربوط به این مقاله آماده دانلود خواهد بود.
تعداد صفحات: 7 صفحه | حجم فایل: کمتر از 1 مگابایت | فونت استفاده شده: B Zar | به همراه صفحه اول
رمز فایل فشرده: www.4goush.net
